Eπιτυχής ολοκλήρωση του Διεθνούς Θεολογικού Συνεδρίου της Θεολογικής Σχολής Εκκλησίας Κύπρου (2-4 Νοεμβρίου 2025)»
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης χιλίων επτακοσίων χρόνων από τη σύγκληση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου της Νικαίας, το 325 μ.Χ., η Θεολογική Σχολή Εκκλησίας Κύπρου διοργάνωσε Διεθνές Θεολογικό Συνέδριο με τίτλο «1700 χρόνια από την Αʹ Οικουμενική Σύνοδο της Νικαίας». Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε από την Κυριακή 2 Νοεμβρίου μέχρι και την Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2025, στις εγκαταστάσεις της Σχολής (Ισοκράτους 1-7, 1016 Λευκωσία).
Σε αυτό εκπροσωπήθηκαν επτά Ορθόδοξες Εκκλησίες (3 Πατριαρχεία και 4 Αυτοκέφαλες Εκκλησίες), ενώ συμμετείχαν ως εισηγητές είκοσι πέντε έγκριτοι καθηγητές και ερευνητές από τα Πανεπιστήμια Κύπρου και Ιωαννίνων, και από εννέα Ορθόδοξες Θεολογικές Σχολές: τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μονάχου στη Γερμανία, τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπαλαμάντ στον Λίβανο, τη Θεολογική Σχολή Βελιγραδίου στη Σερβία, τις Θεολογικές Σχολές Αθηνών και Θεσσαλονίκης, τη Χριστιανική Θεολογική Ακαδημία Βαρσοβίας στην Πολωνία, τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου «Λόγος» στην Αλβανία και τέλος τη Θεολογική Σχολή Εκκλησίας Κύπρου.
Το απόγευμα της Κυριακής, 2 Νοεμβρίου έλαβε χώρα η τελετή έναρξης των εργασιών του συνεδρίου στον καθεδρικό ναό του Αποστόλου Βαρνάβα. Το πρόγραμμα της τελετής έναρξης άνοιξε ο Βυζαντινός χορός της Θεολογικής Σχολής Εκκλησίας της Κύπρου, υπό τη διεύθυνση του χοράρχη κ. Δημήτρη Ιεροδιακόνου. Ακολούθησαν χαιρετισμοί από τον διευθυντή της Θεολογικής Σχολής Πρωτ. Κυπριανό Κουντούρη, από εκπρόσωπο του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη και από τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου κ. Γεώργιο. Αναγνώστηκε, επίσης χαιρετισμός της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη. Κύριος ομιλητής της τελετής ήταν ο μητροπολίτης Πισιδίας κ. Ιώβ Getcha, ο οποίος είναι συμπρόεδρος των Ορθόδοξων Εκκλησιών στον επίσημο διάλογο της Ορθόδοξης με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και Καθηγητής Λειτουργικής στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Παρισιού και στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου «Λόγος» στην Αλβανία. Η ομιλία του έφερε τον τίτλο «Η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος της Νικαίας (325 μ.Χ.) και η ενότητα των Χριστιανών σήμερα». Η τελετή ολοκληρώθηκε με δεξίωση.
Κατά την πρώτη μέρα των συνεδριάσεων, Δευτέρα 3 Νοεμβρίου, έλαβαν χώρα 4 συνεδριάσεις με συνολικά 11 ομιλίες. Το πρωί ο Μητροπολίτης Μπρανιτσέβου κ. Ιγνάτιος από τη Θεολογική Σχολή Βελιγραδίου εκφώνησε ομιλία με θέμα «Η χριστιανική οντολογία στο Σύμβολο της Πίστεως» και στη συνέχεια ο Βασίλειος Τσίγκος από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης εκφώνησε ομιλία σχετικά με το Σύμβολο της Νικαίας και την πρόσληψή του στην Τριαδολογία των Καππαδοκών Πατέρων. Ο Σταύρος Φωτίου, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου έκλεισε την πρώτη συνεδρία με θέμα ομιλίας «Υπαρξιακά μηνύματα από τη Νίκαια. Ή όταν οι αιρέσεις αλλάζουν όνομα». Ομιλίες με θεματική τη συνοδικότητα αποτέλεσαν το αντικείμενο μελέτης της δεύτερης συνεδριάσεως. Συγκεκριμένα έλαβαν χώρα οι εξής ομιλίες: «Συνοδικό σύστημα στη Διοίκηση της Εκκλησίας και Πρεσβεία στους Κανόνες της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου» του Μητροπολίτη Κρήνης κ. Κυρίλλου, «Α΄ Οικουμενική Σύνοδος-Συνοδικές πρακτικές» του Μητροπολίτη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου κ. Βασίλειου και «Σκέψεις για την Ορθόδοξη Συνοδικότητα: Ξαναδιαβάζοντας τους Βυζαντινούς Λόγους στην Εορτή των Πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου» του Συμεών Πασχαλίδη από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Στη συνέχεια μελετήθηκε η θεολογία της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου μέσα από το πρίσμα της Καινής Διαθήκης. Συγκεκριμένα, ο Αρχιμανδρίτης Ιάκωβος Χαλίλ από το Πανεπιστήμιο Μπαλάντ του Λιβάνου παρουσίασε το θέμα « ‘Μορφὴ Θεοῦ’ και ‘τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ’ (Φιλ. 2:6): Βιβλική υπόστασις του ομοουσίου της Νικαίας», ο Κωνσταντίνος Νικολακόπουλος από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου παρουσίασε το θέμα «Τριαδολογία της πρώιμης Εκκλησίας: Η συμβολή της Καινής Διαθήκης στη διδασκαλία του Συμβόλου της Πίστεως» και ο Σωτήριος Δεσπότης από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών παρουσίασε το θέμα «Από τη Ναζαρέτ στη Νίκαια: Η θεότητα του Κυρίου Ιησού στα Βιβλία της Καινής Διαθήκης. Άμεσες και υπαινικτικές αναφορές». Η πρώτη μέρα συνεδριάσεων έκλεισε με δύο ομιλίες που σχετίζονταν με την Παλαιά Διαθήκη. Ο Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος Εl Mecherki από το Πανεπιστήμιο Μπαλαμάντ του Λιβάνου είχε ως θέμα ομιλίας «Το Παροιμ. 8,22 μετά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο» και ο Αθανάσιος Παπαρνάκης από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης «Το βιβλικό υπόβαθρο των θεολογικών συζητήσεων περί αιρέσεων του Αρείου στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο».
Την επόμενη μέρα, Τρίτη 4 Νοεμβρίου, έλαβαν χώρα 4 συνεδρίες με συνολικά 12 ομιλίες. Κατά την πρώτη συνεδρία μίλησε ο Επίσκοπος κ. Andrzej Borkowski από τη Χριστιανική Θεολογική Ακαδημία Βαρσοβίας στην Πολωνία με θέμα «Ο Συνοδικός θεσμός της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Πολωνολιθουανική Κοινοπολιτεία τον 15ο και 16ο αιώνα». Ο Ιωάννης Παναγιωτόπουλος από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών εκφώνησε ομιλία με θέμα «Ορθόδοξοι ή Αιρετικοί; Η θέση των αρειανόφρονων επισκόπων στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο (325 μ.Χ)», ενώ στη συνέχεια η Χριστίνα Χατζηαυξέντη, Ειδικό Ακαδημαϊκό Προσωπικό στη Θεολογική Σχολή Εκκλησίας της Κύπρου παρουσίασε το θέμα «Ο ‘Αγκυρωτός’ του Αγίου Επιφανίου Κύπρου και η Σύνοδος της Νίκαιας: Μια φιλολογική και θεολογική ερμηνευτική προσέγγιση». Στις επόμενες ομιλίες παρουσιάστηκε η οικουμενική σύνοδος της Νικαίας μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, καθώς κατά την 6η συνεδρία ο Χρυσοβαλάντης Κυριάκου από τη Θεολογική Σχολή Εκκλησίας της Κύπρου παρουσίασε το θέμα «Ερμηνευτική ερμηνευτική και εικονολογία μετά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας: Η περίπτωση της επισκοπικής βασιλικής της Πάφου», ο Jerzy Ostapczuk από τη Χριστιανική Θεολογική Ακαδημία Βαρσοβίας παρουσίασε το θέμα «Αναφορές στην πρώτη και στις επόμενες Οικουμενικές Συνόδους στα πρώιμα τυπωμένα κυριλλικά λειτουργικά Τετραευαγγέλια» και ο Πρωτ. Κυπριανός Κουντούρης, Διευθυντής της Θεολογικής Σχολής Εκκλησίας της Κύπρου εκφώνησε ομιλία με θέμα «Η αγιογράφηση των Οικουμενικών Συνόδων στον ιερό ναό του Αγίου Σωζομένου στη Γαλάτα και στον παλαιό καθεδρικό ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στη Λευκωσία». Κατά την επόμενη συνεδρίαση παρουσιάστηκε η ορθόδοξη θεολογία της Νικαίας μέσα από μία θεολογική αλλά συνάμα και φιλοσοφική ματιά. Συγκεκριμένα, εκφωνήθηκαν οι εξής ομιλίες: «Ο όρος ‘ομοούσιος’ σε καιρούς μεταληθείας: Η νικαϊκή Ορθοδοξία ως απάντηση στις αφηγήσεις του μεταμοντέρνου πλουραλισμού» της Μαρίνας Κολοβοπούλου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και «Το σύμβολο της Νικαίας και η ηθική προτεραιότητα της ουσίας» του Ιωάννη Μπέκου της Θεολογικής Σχολής Εκκλησίας της Κύπρου. Η συνεδρία έκλεισε με τον θρησκειολόγο Γεώργιο Γαϊτάνο από το Πανεπιστήμιο «Λόγος» της Αλβανίας, που εκφώνησε ομιλία με θέμα «Από την αίρεση στην Ορθοδοξία: Θρησκειολογικές προσεγγίσεις στη συγκρότηση του δόγματος κατά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο». Η επόμενη και τελευταία συνεδρία είχε μια πολύπλευρη ερμηνευτική προσέγγιση των αποφάσεων της Συνόδου της Νικαίας, αφού αναπτύχθηκαν τόσο ο εορτασμός του Πάσχα, πτυχές της Λειτουργικής, όσο και η μελέτη της φορητής εικόνας της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου. Οι ομιλίες που εκφωνήθηκαν ήταν οι εξής: «Η περί κοινού εορτασμού του Πάσχα πρόβλεψη της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου: Η σχετική εισήγηση του Σχολάρχη της Χάλκης μητροπολίτου Σταυρουπόλεως Μαξίμου» του Ιερομόναχου Μελέτιου Στεφανάτου από την Ιερά Θεολογική Σχολή Χάλκης, η «Α΄ Οικουμενική Σύνοδος και Ορθόδοξη λειτουργική παράδοση» του Αρχιμανδρίτου Γρηγόριου Ιωαννίδη από τη Θεολογική Σχολή της Κύπρου και τέλος «Η αγιογράφηση της φορητής εικόνας της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου» από τον Γιώργο Πέτρου, εκπαιδευτικό θεολόγο και αγιογράφο. Το συνέδριο έκλεισε με καταληκτήριες παρατηρήσεις και συμπεράσματα από τον Κώστα Ν. Κωνσταντινίδη, Ομότιμο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Συνεργάτη της ΘΣΕΚ.
Η οργάνωση αυτού του συνεδρίου επεδίωξε να συγκεντρώσει μελετητές από την Κύπρο, την Ελλάδα και το εξωτερικό για να εξετάσουν τις αποφάσεις της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου της Νικαίας και τον ρόλο που διαδραμάτισαν στη διαμόρφωση της Τριαδολογικής θεολογίας κατά τον 4ο αιώνα και εξής. Παρουσιάστηκαν πλούσιες και αξιόλογες εισηγήσεις και αναπτύχθηκε έντονος θεολογικός διάλογος μέσα από πληθώρα θεματικών ενοτήτων που αφορούσαν το δόγμα, την εκκλησιαστική ιστορία, τη φιλοσοφία, την κοινωνιολογία, τη φιλολογία και την τέχνη, ώστε να μελετηθεί η Σύνοδος της Νικαίας και ο καθοριστικός της ρόλος της στην αντιμετώπιση των αιρέσεων και στην πορεία της ορθόδοξης Θεολογίας μέχρι τις μέρες μας. Η θετική ανταπόκριση και συμβολή όλων των διακεκριμένων εισηγητών ήταν αποφασιστική για τη συγκρότηση και διοργάνωση αυτού του επιτυχούς συνεδρίου.
